น. ส่วนหนึ่งของร่างกายคนและสัตว์ ทำหน้าที่ดู: ส่วนหนึ่งของต้นไม้ตรงที่แตกกิ่ง, รอยของต้นไม้ตรงที่เคยแตกกิ่ง: ช่องที่เกิดจากการถัก สาน หรือลากเส้นผ่านกัน เช่น ตาร่างแห ตาตะแกรง ตาตาราง: คราว เช่น ตานี้ถึงตาฉันบ้างละนะ: เรียกลายที่เป็นตาตามรูปต่าง ๆ ตามลักษณะของสิ่งของ เช่น ตาสมุก ตาราชวัติ ตาเมล็ดงา ตาเม็ดบัว ตาหมากรุก. ตากบ ๑ ว. มีลักษณะคล้ายตาของกบ ใช้เปรียบข้าวที่หุงดิบ ๆ สุก ๆ, ตากบตาเขียด ก็เรียก. ตากบตาเขียด ว. มีลักษณะคล้ายตาของกบ ใชเปรียบข้าวที่หุงดิบ ๆ สุก ๆ, ตากบ ก็เรียก. ตากล้อง {ปาก} น. ผู้ทำหน้าที่ถ่ายภาพ.ตากลับ ว. ลักษณะที่ตาเหลือกขึ้นจนไม่เห็นตาดำ: ลักษณะที่สายตาคนมีอายุกลับเห็นชัดเจนขึ้น, สายตากลับ ก็เรียก. ตากล้า น. พื้นดินที่มีคันดินล้อมแปลงโดยรอบ ๔ ด้านสำหรับตกกล้า, ตาตกกล้า ก็ว่า. ตากุ้ง ว. สีเหมือนตาของกุ้ง, สีม่วงอมเทา. ตาโก้ง น. ชื่อผ้าชนิดหนึ่งที่ทอเป็นตาโต ๆ ใช้เป็นโสร่ง, ตาโถง ก็เรียก. ตาไก่ น.ชื่อเครื่องหมายชนิดหนึ่ง มีรูปคล้ายตาไก่ ดังนี้ ๏ ในหนังสือเก่า สำหรับเขียนขึ้นต้นวรรคหรือต้นบรรทัด, ฟองมัน ก็เรียก: โลหะที่ทำเป็นรูใช้เลี่ยมรูผ้าหรือรูหนังเพื่อกันช่องสึก, ถ้าขนาดใหญ่ เรียกว่า ตางัว. ตาขวาง ว. เริ่มแสดงอาการคลั่ง: ขุ่นเคือง, ไม่พอใจ. ตาขอ น.ไม้หรือเหล็กที่งอ ๆ สำหรับชัก เกี่ยว แขวน หรือสับ, ขอ หรือ ตะขอ ก็ว่า. ตาข่าย น. เครื่องดักสัตว์ ถักเป็นตาร่างแห ใช้จับนกหรือกระต่ายเป็นต้น, เรียกลวดหรือด้ายที่ถักเป็นตา ๆ อย่างข่าย ว่า ลวดตาข่าย ฯลฯ. ตาขาว ว. แสดงอาการขลาดกลัว. ตาขุ่นตาเขียว ว. แสดงอาการโกรธจัด, ตาเขียว ก็ว่า. ตาเข น. ตาเหล่น้อย.ตาเขียว ว. แสดงอาการโกรธจัด, ตาขุ่นตาเขียว ก็ว่า. ตาแข็ง ว. ไม่ง่วง, ไม่กะพริบง่าย.ตาคม น. ตาที่มีลักษณะสดใส แวววาว มีตาดำค่อนข้างโตกว่าปรกติ. ตาคว่ำ ก. อาการค้อนที่แสดงว่าไม่พอใจมาก. ตาค้าง ว. อาการที่ตาเหลือกขึ้นและไม่กลับลงมาตามเดิม,อาการที่นอนหลับตาไม่ลง, อาการที่ตายแล้วยังลืมตาอยู่, อาการที่ตาไม่กะพริบ. ตางัว ๑ น. ชื่อโคมชนิดหนึ่ง: โลหะที่ทำเป็นรูใช้เลี่ยมรูผ้าหรือรูหนังเพื่อกันช่องสึก, ถ้าขนาดเล็ก เรียกว่า ตาไก่. ตาจระเข้ น. ชื่อหนึ่งของดาวฤกษ์จิตรา มี ๑ ดวง, ดาวไต้ไฟ ดาวเสือ ดาวต่อมนํ้า หรือ ดาวจิตระ ก็เรียก: ตาคนที่แสดงความโกรธมีรูปยาวเหมือนตาของจระเข้: ตายักษ์ในภาพเขียนหรือรูปปั้นที่แสดงอาการโกรธ เหมือนตาของจระเข้. ตาเจ้าชู้ {สำ} น. ตาที่แสดงอาการกรุ้มกริ่มเป็นเชิงทอดไมตรีในทางชู้สาว. ตาแฉะ น. ตาที่อักเสบมีน้ำตาคลออยู่เสมอ, โดยปริยายหมายถึงใช้สายตามาก เช่น อ่านหนังสือจนตาแฉะ. ตาชั่ง น. เครื่องชั่งสำหรับชั่งสิ่งของต่าง ๆ มีหลายชนิด เช่นตราชู ชั่งจีน ชั่งสปริง. ตาเชื่อม น. ตาที่แสดงอาการเชื่อมซึม เช่น เมากัญชาจนตาเชื่อม: ตาที่หวานเยิ้ม เช่น เขาทำตาเชื่อมใส่หญิงคนรัก. ตาดำ ๆ ว. ที่น่าสงสาร, ที่ขาดที่พึ่ง, เช่น เด็กตาดำ ๆ ชาวบ้านตาดำ ๆ. น. ผู้น่าสงสาร, ผู้ขาดที่พึ่ง, เช่น ขอให้เห็นแก่ตาดำ ๆ เถอะ. ตาแดง น. โรคเยื่อหุ้มลูกตาอักเสบ. ตาแดง ๆ ว. อาการที่เกือบจะร้องไห้เพราะเสียใจเป็นต้น. ตาตกกล้า น. ตากล้า. ตาตั๊กแตน ๑ ว. มีลักษณะที่ใสแจ๋ว. ตาตั้ง ว. อาการที่ตาแข็งและเหลือกในเวลาชัก. ตาตาราง น. ช่องสี่เหลี่ยมที่เกิดจากเส้นขนานในแนวยืนกับแนวนอนตัดกัน, ตาราง ก็ว่า. ตาตี่ น. ตาที่หนังตาบนตกลงมาจนเกือบปิด ทำให้เบิกตากว้างไม่ได้. ตาตุ่ม ๑ น. อวัยวะส่วนที่เป็นปุ่มกลม ๆ ที่ข้อเท้าทั้ง ๒ ข้าง. ตาเต็ง น. เครื่องชั่งหรือตาชั่งขนาดเล็กชนิดหนึ่ง มีถาดห้อยอยู่ทางหัวคันที่เป็นไม้หรืองาช้าง มีตุ้มถ่วงห้อยเลื่อนไปมาตามคันได้ เดิมใช้สำหรับชั่งทอง เงิน เพชร และพลอย, เต็ง ก็เรียก. {เทียบ จ. เต็ง}. ตาโต ๑ {สำ} ว. อาการที่ตาเบิกกว้างเพราะอยากได้เมื่อเห็นเงิน เป็นต้น, แสดงอาการอยากได้เมื่อเห็นเงินเป็นต้น, ตาพอง ตาลุก หรือ ตาลุกตาชัน ก็ว่า. ตาถั่ว น. ตาที่มีจุดขาวมัว ๆ อยู่กลางตาดำ ทำให้มองไม่ค่อยเห็น, โดยปริยาย หมายความว่า เซ่อ เช่น ของวางอยู่ตรงหน้า ไม่เห็นก็ตาถั่วแล้ว. ตาโถง น. ตาโก้ง. ตาทัพ น. ทางที่กองทัพเดิน ซึ่งเปรียบด้วยตาหรือแต้มหมากรุก. ตาทิพย์ น.ตาที่สามารถดูอะไรเห็นได้หมด. ตานกแก้ว น. อวัยวะส่วนที่เป็นปุ่มกลมที่ข้อมือทั้ง ๒ ข้าง. ตาน้ำ น. ทางนํ้าใต้ดินที่มีนํ้าไหลไม่ขาดสาย. ตาน้ำข้าว {ปาก} น.คำเรียกคนผิวขาวชาวตะวันตก. ตาบอด น. ตามืด, ตามองไม่เห็น, โดยปริยายหมายถึงหลงผิดไปชั่วคราวไม่รู้ว่าอะไรผิดอะไรถูก เช่น เพราะความรักเลยทำให้เขาตาบอดไปชั่วระยะหนึ่ง. ตาบอดคลำช้าง {สำ} น. คนที่รู้อะไรด้านเดียวหรือนัยเดียวแล้วเข้าใจว่าสิ่งนั้นเป็นอย่างนั้น. ตาบอดได้แว่น {สำ} น. ผู้ที่ได้สิ่งซึ่งไม่เป็นประโยชน์แก่ตน มักพูดเข้าคู่กับ หัวล้านได้หวี เป็นหัวล้านได้หวี ตาบอดได้แว่น. ตาบอดตาใส น.ตาบอดอย่างที่ตาดูเหมือนเป็นปรกติ แต่มองไม่เห็น. ตาบอดสอดตาเห็น {สำ} อวดรู้ในเรื่องที่ตนไม่รู้. ตาบอดสี น. ตาที่มองเห็นสีผิดไปจากสีที่เป็นจริง เนื่องจากประสาทตาที่รับรู้สีพิการหรือเจริญไม่เต็มที่. ตาปรือ น. นัยน์ตาที่หรี่เพราะง่วงแต่ฝืนไว้หรือเมา, นัยน์ตาที่หรี่เหมือนง่วงหรือเมา.ตาปลา น. เนื้อซึ่งด้านเป็นไตแข็งคล้ายตาของปลา มักเป็นที่ฝ่าเท้าหรือนิ้วเท้า. ตาปลาดุก น. ตาที่มีลักษณะเล็กเรียว. ตาปู น. ตะปู. ตาเป็นมัน{สำ} ว. อาการที่จับตามองจ้องดูสิ่งที่ต้องใจอย่างจดจ่อ. ตาเป็นสับปะรด {สำ} ว. ตาของพรรคพวกที่คอยสอดส่องดูแลเหตุการณ์อยู่รอบข้าง.ตาโป่ง น. เรียกการเดินตัวม้าในหมากรุกไทยที่ผิดกติกา ว่า เดินตาโป่ง. ตาฝาด ว. เห็นผิดพลาดไป, เห็นคลาดเคลื่อนไปจากของเดิม. ตาพร่าว. อาการที่เห็นไม่ชัดเจน. ตาพอง ๑ น. ตาที่มีลักษณะโป่งโตขึ้นมา. {สำ} ว. อาการที่ตาเบิกกว้างเพราะอยากได้เมื่อเห็นเงินเป็นต้น, แสดงอาการอยากได้เมื่อเห็นเงินเป็นต้น, ตาโต ตาลุก หรือ ตาลุกตาชัน ก็ว่า. ตาโพลง ว. ตาเบิกกว้าง เช่น ตกใจลืมตาโพลง: ตายักษ์ในภาพเขียนหรือรูปปั้นที่แสดงอาการดุร้าย. ตาฟาง น. ตาที่มองอะไรเห็นไม่ชัดเจน. ตาฟางไก่ น. ตาที่มองเห็นเฉพาะในเวลากลางวันในเวลากลางคืนมองอะไรไม่เห็น. ตาเฟื้องตาสลึง {สำ} น. ตาที่แสดงอาการว่าชอบพอรักใคร่ เป็นการทอดไมตรีในทางชู้สาว, ตาเล็กตาน้อย ก็ว่า. ตามด น. รูเล็ก ๆ ที่น้ำซึมออกได้อย่างรูรั่วตามก้นหม้อเป็นต้น. ตาแมว น. ชื่อชันชนิดหนึ่ง เรียกว่า ชันตาแมว: คดที่ได้จากตาแมว: แก้วมีค่าชนิดหนึ่ง เรียกว่า เพชรตาแมว: แก้วสะท้อนแสงชนิดหนึ่งที่ฝังไว้กลางถนนเป็นระยะ ๆ. ตาไม่มีแวว {สำ} ว. ไม่รู้จักของดี เช่น เขาเป็นคนตาไม่มีแวว มีของดีมาให้เลือกแต่กลับไปเลือกของเลว. ตาราง น. ช่องสี่เหลี่ยมที่เกิดจากเส้นขนานในแนวยืนกับแนวนอนตัดกัน, ตาตาราง ก็ว่า: ใช้เป็นคำนำหน้าคำมาตราวัดพื้นที่ เช่น ตารางนิ้ว ตารางวา ตารางเมตร. ตารางสอน น. ตารางที่บรรจุรายการสอนใน ๑ สัปดาห์ ว่า วันใด เวลาใด สอนวิชาใด. ตารางเหลี่ยม น. เรียกพื้นที่ที่กำหนดเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส. ตาริ้ว {โบ} น. แถวซึ่งตั้งเป็น ๒ แถวหรือ ๕ แถว เป็นต้น ขนานกันอย่างแถวกระบวนแห่ เช่น ตั้งกระบวนเป็นตาริ้ว. ตาเริด ว. อาการที่นอนตาค้างหรือนอนไม่หลับ. ตาลม น. โรคตาชนิดหนึ่ง. ตาลอ น. ตาถั่ว. ตาลอย ว. อาการที่ตาเหม่อ. ตาลาย ว. อาการที่มองเห็นอะไรไม่ชัดพร่าลายไปหมด. ตาลีตาเหลือก ว. อาการรีบร้อนลนลาน, ตื่นกลัว, ตาเหลือก ก็ว่า. ตาลุก ๑ ก. ลืมตาโพลงด้วยความสนใจ. ตาลุก ๒, ตาลุกตาชัน {สำ} ว. อาการที่ตาเบิกกว้างเพราะอยากได้เมื่อเห็นเงินเป็นต้น, แสดงอาการอยากได้เมื่อเห็นเงินเป็นต้น,ตาโต หรือ ตาพอง ก็ว่า. ตาเล็กตาน้อย {สำ} น. ตาที่แสดงอาการว่าชอบพอรักใคร่ เป็นการทอดไมตรีในทางชู้สาว, ตาเฟื้องตาสลึง ก็ว่า. ตาวาวว. อาการที่จ้องมองดูสิ่งใดสิ่งหนึ่งด้วยความอยากได้ เช่น พอเห็นเงินก็ตาวาว เด็ก ๆ พอเห็นขนมก็ตาวาว. ตาแวว ว. ลักษณะของตาที่มีความไวในการเห็นภัยอันตราย,หวาดระแวง, เช่น กาตาแววเห็นธนู. ตาไว ว. ลักษณะของตาที่เห็นอะไรได้รวดเร็ว เช่น เขาตาไวเห็นคนรู้จักนั่งรถผ่านไปแว่บเดียวก็จำได้. ตาโศก น. ตามีลักษณะเศร้า ชวนให้สงสาร. ตาสว่าง น. ตามองเห็นชัดเจน เช่น พอหยอดยาก็รู้สึกว่าตาสว่างขึ้น: ไม่ง่วงงัวเงีย, นอนต่อไม่หลับ, เช่น ตื่นขึ้นมากลางดึกเลย ตาสว่าง นอนไม่หลับอีก: โดยปริยายหมายความว่าเข้าใจแล้วว่าอะไรผิดอะไรถูก เช่น เดี๋ยวนี้เขาตาสว่างแล้วหลังจากที่หลงผิดมานาน. ตาส่อน น. ตาที่มีตาดำอยู่ไม่ตรงที่ตามปรกติ. ตาสำเภา น. ชื่อหนึ่งของดาวฤกษ์อารทรา มี ๑ ดวง, ดาวตัวโค หรือ ดาวอัททา ก็เรียก. ตาหมากรุก น. เรียกผ้าที่มีลายเป็นตารางสี่เหลี่ยมจัตุรัสแบบกระดานหมากรุกมีสีสลับกัน ว่า ผ้าตาหมากรุก. ตาหยีน. ตาหรี่, ตาที่แคบเรียวเล็ก. ตาหวาน ๑ น. ตาที่มีเสน่ห์ชวนให้รัก, ตาแสดงความรัก. ตาเหล่ น. ตาเขมาก. ตาเหลือก ๑ น. ตาที่เบิกกว้าง, ตาที่กลอกขึ้น, ตาที่ตาดำอยู่ข้างบน. ว. อาการรีบร้อนลนลาน,ตื่นกลัว, ตาลีตาเหลือก ก็ว่า. ตาเหลือกตาพอง ว. อาการที่แสดงความตกใจกลัวมาก.ตาแหลม ว. มีสายตาคมพอมองเห็นก็รู้ทันทีว่าอะไรดีมีคุณค่า เช่น ผู้หญิงคนนี้ตาแหลม พอมองเห็นหัวแหวนก็รู้ว่าเป็นเพชรแท้หรือเพชรเทียม.ตาแหวน น. ตาที่มีเส้นสีขาวหรือสีงาช้างเวียนรอบขอบตาดำ {มักใช้แก่ม้า วัว ควาย}. ตาเอก น. ตาที่มีตาดำอยู่ไม่ตรงที่.