ก. เอามือหรือไม้เป็นต้นฟาดหรือเข่นลงไป เช่น ตีเด็ก ตีดาบ, ตบเบา ๆ เช่น ตีพุง: บุให้เข้ารูป เช่น ตีขัน ตีบาตร: แผ่ให้แบน เช่น ตีทอง: ทำให้เกิดเสียง เช่น ตีระฆัง: กด, ประทับ, เช่น ตีพิมพ์ ตีตรา: ทำให้เข้ากัน เช่น ตีเกลียวเชือก: กำหนด เช่น ตีราคา: ทิ้งให้เห็น เช่น ตีไพ่: ชักว่าวให้ไปในทิศทางที่ตนต้องการ เช่น ตีว่าวไปทางซ้าย ตีว่าวหนี ตีว่าวแยกกัน. {ปาก} น. วิธีนับเวลาในเวลากลางคืน หลังเที่ยงคืน ตั้งแต่ ๑ นาฬิกา ถึง ๖ นาฬิกา เรียกว่า ตี ๑ ถึง ตี ๖, แต่ตี ๖ นิยมเรียกว่ายํ่ารุ่ง. ตีกรรเชียง [-กัน-] ก. กิริยาที่นั่งหันหน้าไปทางท้ายเรือแล้วใช้มือเหนี่ยวกรรเชียงพุ้ยนํ้าให้เรือเคลื่อนไป, กรรเชียง ก็ว่า, ว่ายนํ้าโดยนอนหงายแล้วใช้แขนทั้ง ๒ พุ้ยนํ้าให้ตัวเลื่อนไป, กิริยาที่ชกไปถอยไป เรียกว่า ชกแบบตีกรรเชียง, {โบ} แจวเรือ. ตีกลับ ก. ย้อนกลับคืนผู้ส่ง {ใช้แก่หนังสือหรือจดหมาย} เช่น หนังสือถูกตีกลับจดหมายถูกตีกลับเพราะหาผู้รับไม่ได้. ตีกาก ก. ทำเสียงประกอบเพลงอย่างหนึ่ง. {รามเกียรติ์ ร. ๒}. ตีกิน ก. ฉวยโอกาสเอาประโยชน์ที่ไม่ควรจะได้. ตีเกล็ด ก. ทบผ้า ๒ ชั้นแล้วเย็บเป็นแนว เพื่อการตกแต่ง: ตีฝากระดานซ้อนเหลื่อมกันตามแนวนอน. ตีเกลียว ก. หมุนบิดให้เชือกควบรวมเป็นเส้นเขม็งขึ้น. ตีไก่ ก. ให้ไก่ตีกันหรือชนกัน, การเล่นของเด็กที่เอาดอกหญ้าแพรกมาตีกัน, การเล่นของเด็ก โดยนั่งยอง ๆ เอามือแต่ละข้างสอดเข้าไปใต้ขาพับ แล้วขยับเข้าชนกัน ฝ่ายที่ล้มถือว่าแพ้. ตีขนาบ ก. ประกบเข้ามาทั้ง ๒ ข้าง. ตีขลุม ก. ตู่หรือหยิบฉวยเอาของผู้อื่นโดยทึกทักเอาว่าเป็นของตน, รับสมอ้างเพื่อประโยชน์แก่ตน. ตีข่าว {ปาก} ก. ตีพิมพ์ข่าว {ใช้แก่หนังสือพิมพ์} เช่น หนังสือพิมพ์นิยมตีข่าวที่อยู่ในความสนใจของประชาชน. ตีความ ก. ชี้หรือกำหนดความหมาย: ให้ความหมายหรืออธิบาย: ใช้หรือปรับให้เข้าใจเจตนาและความมุ่งหมายเพื่อความถูกต้องเป็นต้น: {กฎ} วิเคราะห์ถ้อยคำ ข้อความ และ ความมุ่งหมายของบทกฎหมาย นิติกรรม สัญญา หรือ เอกสารอื่น ๆ ที่มีปัญหาสงสัย หรือที่มีความหมายไม่ชัดเจน เพื่อให้ทราบความหมายของถ้อยคำหรือข้อความนั้น ๆ. ตีคอ ก. พูดให้ต้องใจหรือให้ถูกอกถูกใจเพื่อหวังผลอย่างใดอย่างหนึ่ง. ตีคู่ ก. แข่งขึ้นหน้ากันและกัน. ตีงูให้กากิน{สำ} ก. ลงแรงทำสิ่งที่ไม่เป็นคุณแก่ตน แล้วผลประโยชน์ยังกลับไปได้แก่ผู้อื่น. ตีงูให้หลังหัก {สำ} ก. กระทำการสิ่งใดแก่ศัตรูโดยไม่เด็ดขาดจริงจังย่อมจะได้รับผลร้ายในภายหลัง เช่น ประเวณีตีงูให้หลังหัก มันก็มักทำร้ายเมื่อภายหลัง {อภัย}. ตีจาก ก. ทำตัวออกหาก, แยกตัวออกไป, ทอดทิ้ง, หนีไป, เลิกคบกัน. ตีชิง, ตีชิงวิ่งราว ก. ทำร้ายเจ้าทรัพย์แล้วแย่งเอาทรัพย์สินไป. ตีตนก่อนไข้, ตีตนตายก่อนไข้ {สำ} ก. กังวลทุกข์ร้อนหรือหวาดกลัวในเรื่องที่ยังไม่เกิดขึ้น. ตีตรวน ก. ล่ามข้อเท้าด้วยตรวนโยงติดกันทั้ง ๒ ข้าง เพื่อกันไม่ให้หนีได้ง่าย. ตีตัวออกหาก ก. ห่างเหินไปไม่ร่วมมือร่วมใจเหมือนเดิม, ตีตนจากไป, ปลีกตัวออกไป, เอาใจออกหาก ก็ว่า. ตีตั๋ว {ปาก} ก. ซื้อตั๋ว. ตีตื้น ก. ค่อยดีขึ้น {ใช้ในลักษณะเช่นการแข่งขันที่ตกอยู่ในฐานะเสียเปรียบแล้วกลับฟื้นตัวขึ้น}. ตีแตะ ก. ขัดแตะโดยเอาไม้ไผ่ผ่าให้เป็นซี่ ๆ แล้วขัดกันให้เป็นแผ่นหรือเป็นปื้น ใช้ทำรั้วบ้านและฝาเรือน. ตีโต้ ก. ตีกลับไป. ตีทะเบียน {ปาก} ก.จดทะเบียน. ตีท้ายครัว {สำ } ก. เข้าติดต่อตีสนิททางภรรยา {มักใช้ในทางชู้สาว}.ตีท้ายน้ำ ก. ตีน้ำปลายท้องร่องด้านหนึ่งให้ปลาตกใจว่ายขึ้นมาทางปลายท้องร่องอีกด้านหนึ่ง เพื่อสะดวกในการจับ: {สำ} เข้าทำในตอนหลังหรือในระยะหลัง. ตีโทนโยนทับ น. ชื่อท่ารำแบบหนึ่ง โดยมือข้างหนึ่งตั้งวงสูง มืออีกข้างหนึ่งตั้งวงระดับชายพก เอียงศีรษะข้างเดียวกับมือต่ำ.ตีบทแตก ก. แสดงได้แนบเนียนสมบทบาท. ตีบรรทัด ก. ทำให้เป็นเส้นบรรทัดตามแนวนอน. ตีบังกั้น ก. ช่วยปกป้องและออกรับแทน. ตีปลาหน้าไซ {สำ} ก. พูดหรือทำให้กิจการของผู้อื่นซึ่งกำลังดำเนินไปด้วยดีกลับเสียไป. ตีป่า ก. ตีดะ, ตีไม่เลือก. ตีป่าให้เสือกลัว {สำ} ก. ขู่ให้กลัว.ตีปีก ก. แสดงความดีใจโดยงอข้อศอกแล้วตีสีข้างอย่างไก่ตีปีก, แสดงอาการลิงโลดด้วยความดีใจ. ตีแปลง [-แปลฺง] ก. ทำดินโคลนให้เป็น แอ่ง สำหรับนอนเกลือก {ใช้แก่ควาย หมู}, โดยปริยายหมายถึงลักษณะที่คล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น นอนตีแปลง: อาการที่ปลากัดกอข้าว กอกก เป็นต้น สำหรับวางไข่. ตีผี น. วิธีเล่นการพนันบิลเลียดชนิดหนึ่ง. ตีผึ้ง ก. หาผึ้งโดยวิธีเอาควันรมแล้วตัดคอนหรือปาดเอาหัวน้ำหวานที่คอนลงมา: เรียกการเล่นชนิดหนึ่งทางภาคอีสานเล่นต่อจากตอนหมอลำ. ตีแผ่ ก. ขยายออกมาอย่างชัดแจ้ง, เปิดเผยรายละเอียดอย่างชัดแจ้ง, เช่น เอาความลับของผู้อื่นมาตีแผ่. ตีฝีปาก ก. อวดแสดงคารม. ตีโพยตีพาย ก. แกล้งร้องหรือทำโวยวายเกินสมควร, แสดงความเสียอกเสียใจจนเกินเหตุ. ตีมองก. จับปลาด้วยมอง. ตีรวน ก. แสดงกิริยาหรือวาจาชวนวิวาท, รวน ก็ว่า. ตีรั้ง {โบ} ว. คล้ายคลึงกัน, เสมอกัน. ตีลังกา ก. หกคะเมนหงายหลังม้วนเอาหัวกลับขึ้น. ตีลูกซึม ก. ทำ เฉย ๆ เหมือนไม่รู้เรื่อง, แสร้งทำ หน้าซึมเศร้าเพื่อให้สงสารหรือเห็นอกเห็นใจ. ตีวง ก. ล้อมวง, ขยายวง. ตีวัวกระทบคราด {สำ} ก. โกรธคนหนึ่งแต่ทำอะไรเขาไม่ได้ ไพล่ไปรังควานอีกคนหนึ่งที่เกี่ยวข้องและตนสามารถทำได้. ตีสนิท ก. เข้าไปทำเป็นสนิทชิดชอบเพื่อหวังผลอย่างใดอย่างหนึ่ง. ตีสองหน้า ก. ทำให้ทั้ง ๒ ฝ่ายต่างเข้าใจว่าเป็นพวกตน. ตีสาย, ตีสายตะแล็ปแก็ป {โบ} ก. ส่งโทรเลข. ตีสำนวน ก. พูดใช้สำนวนโวหารเป็นเชิงอวดฉลาด. ตีเส้น ก. ทำให้เป็นแนวตรงด้วยไม้บรรทัดหรือด้ายชุบสีดำเป็นต้น. ตีเสมอ ก. ยกตนขึ้นเทียมท่าน โดยไม่รู้จักที่ตํ่าที่สูง: ทำ คะแนนได้เท่ากัน {ใช้แก่การแข่งขันกีฬา} เช่น ฟุตบอลคู่นี้ตีเสมอกันในนาทีสุดท้าย. ตีเสียง {โบ} ก. ขึ้นเสียง, ออกเสียงดังด้วยความโกรธ, {เป็นคำที่ผู้ใหญ่ใช้ว่าผู้น้อย}. ตีเสียว่า ก. กะเอาว่า, สมมุติว่า. ตีหน้าเซ่อ ก. ทำหน้าเหมือนไม่รู้เรื่อง.ตีหน้าตาย ก. ทำหน้าเฉยเหมือนไม่มีความรู้สึกหรือไม่รู้เรื่อง. ตีหน้ายักษ์ {สำ } ก. ทำหน้าถมึงทึงแสดงอาการเกรี้ยวกราดดุดัน, ใส่หน้ายักษ์ก็ว่า. ตีหลายหน้า {สำ} ก. ตลบตะแลง, กลับกลอก. ตีหัวเข้าบ้าน {สำ } ก. ฉวยโอกาสหาประโยชน์ เมื่อได้แล้วหลบหนีเข้าหาที่ปลอดภัย. ตีห่างก. ตีตัวออกหาก, ไม่คบหาสมาคมด้วยเหมือนเดิม. ตีไหล่ ว. เคียงคู่กันอย่างใกล้ชิดสนิทสนม เช่น ๒ คนนี้รักกันมากเดินตีไหล่กันมาเลย. ตีอวนก. จับปลาด้วยอวน. ตีอีตื้อ {โบ} ก. นิ่งเฉย, ดื้อด้าน.