[พฺระ] น. คำใช้แทนชื่อเรียกภิกษุสงฆ์ เช่น วัดนี้มีพระกี่รูป พระลงโบสถ์, พระพุทธรูป เช่น ชักพระ ไหว้พระในโบสถ์, พระพุทธเจ้า หรือเนื่องด้วยพระพุทธเจ้า เช่น เมืองพระ คำพระ พระมาตรัส, ชื่อวันประชุมถือศีลฟังธรรมในพระพุทธศาสนา เดือนหนึ่งมี ๔ วัน คือ วันขึ้น ๘ ค่ำ ขึ้น ๑๕ ค่ำ แรม ๘ ค่ำ และแรม ๑๕ ค่ำ ถ้าเป็นเดือนขาดก็แรม ๑๔ ค่ำ เรียกว่า วันพระ: พระเจ้า, พระเยซู, {ตามที่คริสต์ศาสนิกชนในเมืองไทยใช้อนุโลมเรียก} เช่น พระลงโทษ แม่พระ: นักบวช เช่น พระไทย พระแขก พระฝรั่ง พระจีน พระญวน: ใช้ประกอบหน้าคำอื่นแสดงความยกย่อง ๑. เทพเจ้าหรือเทวดาผู้เป็นใหญ่ เช่น พระอิศวร พระนารายณ์ พระพิรุณ ๒. พระเจ้าแผ่นดินหรือของที่เกี่ยวข้องกับพระเจ้าแผ่นดินและเจ้านายชั้นสูง เช่น พระมหากษัตริย์ พระราชวงศ์ ๓. สมณศักดิ์ชั้นราชาคณะ เช่น พระราชเวที พระเทพเมธี ๔. ภิกษุ เช่น พระสมศักดิ์ ๕. สิ่งศักดิ์สิทธิ์ เช่นพระภูมิ: อิสริยยศเจ้านาย เช่น พระรามคำแหง พระนเรศวร พระเทียรราชา: บรรดาศักดิ์ข้าราชการสูงกว่าหลวง ต่ำกว่าพระยา เช่น พระสารประเสริฐ พระธรรมนิเทศทวยหาญ, ใช้ประกอบหน้านามพระสนม เช่น พระอินทราณี พระสุจริตสุดา ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว: โดยปริยายหมายถึงผู้ที่มีเมตตากรุณาทรงคุณงามความดีเหมือนพระ เช่น ใจพระ พ่อแม่เป็นพระของลูก. {กลอน} ส. คำใช้แทนผู้เป็นใหญ่ เป็นสรรพนามบุรุษที่ ๒ เช่น เมียเห็นว่าเงาะนี้มีความรู้ พระอย่าได้ลบหลู่ว่าชั่วช้า {สังข์ทอง}, หรือเป็นสรรพนามบุรุษที่ ๓ เช่น พระเสด็จโดยแดนชล {กาพย์เห่เรือ}. พระกรน้อย {ราชา} น. ชื่อเสื้อชั้นในที่แขนต่อแถบรัด, คู่กับฉลองพระองค์ทรงประพาส, ฉลองพระกรน้อย ก็ว่า. พระครู น. ฐานันดรประเภทหนึ่งแห่งพระภิกษุ ตํ่ากว่าพระราชาคณะ เช่น พระครูสรวุฒิพิศาล พระครูสรภาณพิสุทธิ: บรรดาศักดิ์พราหมณ์ เช่นพระครูวามเทพมุนี. พระคะแนน น. พระเครื่องขนาดเล็ก ใช้เป็นสิ่งกำหนดนับจำนวนพระเครื่องที่สร้างขึ้น เช่น เมื่อสร้างพระเครื่องครบ ๑๐๐ องค์ ก็มีพระคะแนน ๑ องค์.พระคุณ น. บุญคุณ เช่น รำลึกถึงพระคุณครูอาจารย์. พระคุณเจ้า ส. คำเรียกพระภิกษุที่นับถือ, เป็นสรรพนามบุรุษที่ ๒. พระเคราะห์ น. ดาวพระเคราะห์. พระเครื่อง น.พระพุทธรูปองค์เล็ก ๆ ที่นับถือว่าเป็นเครื่องคุ้มครองป้องกันอันตราย {ย่อมาจากคำ พระเครื่องราง}: เครื่องเสวย. พระเจ้า น. พระพุทธเจ้า เช่น พระเจ้าห้าพระองค์,พระพุทธรูป เช่น ทุกแห่งห้องพระเจ้านั่งเนือง {กำสรวล}, เทพผู้เป็นใหญ่: คำนำหน้าพระมหากษัตริย์และเจ้านาย เช่น พระเจ้ากรุงธนบุรี พระเจ้าลูกเธอ: {ราชา} หัว, เส้นผม, ใช้แก่พระมหากษัตริย์. พระเจ้าอยู่หัว น. คำเรียกพระมหากษัตริย์. พระชายา {ราชา} น. ภรรยาที่เป็นเจ้าฟ้าหรือพระองค์เจ้าของพระบรมวงศ์และพระอนุวงศ์.พระเชื้อเมือง {โบ} น. พระเสื้อเมือง, เทวดาที่รักษาบ้านเมือง. พระญาติ น. ญาติของพระมหากษัตริย์. พระเดชพระคุณ น. คำใช้นำหน้าสมณศักดิ์ของพระราชาคณะ เช่น เรียนพระเดชพระคุณท่านเจ้าคุณพระพิมลธรรม, ถ้าใช้นำหน้าสมณศักดิ์ของสมเด็จพระราชาคณะ ใช้ว่า พระเดชพระคุณท่านเจ้าประคุณ หรือพระเดชพระคุณท่านเจ้าพระคุณ เช่น กราบเรียน พระเดชพระคุณท่านเจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์. ส. คำเรียกผู้มียศบรรดาศักดิ์หรือพระภิกษุสงฆ์ที่มีสมณศักดิ์สูง, เป็นสรรพนามบุรุษที่ ๒.พระทอง น. ชื่อเพลงไทย อัตรา ๒ ชั้น หน้าทับปรบไก่ ปรากฏเป็นเพลงแรกในเพลงชุดระบำสี่บท. {กลอน} ส. คำแทนชื่อเจ้านาย. พระทองสักวา น. ทำนองขับร้องเพลงสักวา อัตรา ๓ ชั้น เป็นเพลงแรกในการเล่นสักวา. พระทองหวน น. ชื่อเพลงไทย อัตรา ๓ ชั้น หน้าทับปรบไก่ เป็นเพลงขับร้องสำหรับการเล่นสักวา. พระทัย {ราชา} น. ใจ. พระที่นั่ง {ราชา} น. อาคารที่ประทับของพระมหากษัตริย์ซึ่งตามปรกติอยู่ในพระราชวัง เช่น พระที่นั่งบรมพิมาน พระที่นั่งอัมพรสถาน, อาคารที่เสด็จออกมหาสมาคม เช่น พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย พระที่นั่งอนันตสมาคม พระที่นั่งวโรภาษพิมาน, ที่ประทับซ้อนบนพระแท่นราชบัลลังก์ภายใต้นพปฎลเศวตฉัตร เช่น พระที่นั่งพุดตานกาญจนสิงหาสน์, ยานที่ประทับในการเสด็จพระราชดำเนินโดยขบวนแห่ทางบก เช่น พระที่นั่งพุดตานทอง พระที่นั่งราเชนทรยาน: ก้น, ที่นั่งทับ. ว. คำขยายคำนามเกี่ยวกับยานหรือพาหนะที่พระมหากษัตริย์และพระราชินีทรงหรือประทับ เช่น รถพระที่นั่ง ม้าพระที่นั่ง เครื่องบินพระที่นั่ง. พระธรรมนูญศาลยุติธรรม{กฎ} น. กฎหมายที่จัดระเบียบองค์กรศาลยุติธรรม และกำหนดอำนาจศาลตลอดจนเขตอำนาจของศาลยุติธรรมต่าง ๆ. พระธรรมศาสตร์ ดู ธรรมศาสตร์. พระนม {ราชา} น. แม่นม, นางนม. พระนาง {ปาก} น. พระมเหสีเทวีของพระมหากษัตริย์. พระนางเจ้า น. ตำแหน่งพระมเหสี. พระนางเธอ น. ตำแหน่งพระมเหสี. พระนาย น. คำเรียกหัวหมื่นมหาดเล็ก เช่น เจ้าหมื่นไวยวรนาถ เรียกว่า พระนายไวยวรนาถ. พระบฏ น. ผืนผ้าที่มีรูปพระพุทธเจ้าเป็นต้นและแขวนไว้เพื่อบูชา. พระบท น. ตำราหมอดูโบราณสำหรับใช้เสี่ยงทายโดยวิธีเอาไม้แทง. พระบรมวงศ์ น. สมเด็จพระบรมราชินีลงมาจนถึงพระองค์เจ้าที่เป็นพระราชโอรสพระราชธิดาของพระมหากษัตริย์. พระบรมวงศานุวงศ์ น. พระบรมวงศ์และพระอนุวงศ์. พระบาลี ดู บาลี. พระประธาน น. พระพุทธรูปองค์ใหญ่ที่ประดิษฐานอยู่ในพระอุโบสถหรือวิหารเป็นต้น. พระประยูรญาติ {ราชา} น. ญาติของพระมหากษัตริย์. พระประยูรวงศ์ {ราชา} น. วงศ์ญาติของพระมหากษัตริย์. พระเป็นเจ้า น. เทวดาผู้เป็นใหญ่ เช่น พระอิศวร, พระผู้สร้างโลก. พระผู้เป็นเจ้าน. เทวดาผู้เป็นใหญ่ เช่น พระอิศวร: พระภิกษุที่นับถือ. พระแผง น. พระพิมพ์ที่หล่อติดกันเป็นแผง, พระพิมพ์ที่บรรจุอยู่ในแผงไม้ขนาดใหญ่. พระพันปี น. คำเรียกพระราชชนนีของพระมหากษัตริย์ว่า สมเด็จพระพันปี: {โบ} พระเจ้าแผ่นดิน. พระพันวัสสา, พระพันวศา, พระพันวษา [-วัดสา, -วะสา] น. คำเรียกพระอัครมเหสีในพระมหากษัตริย์ว่า สมเด็จพระพันวัสสา สมเด็จพระพันวศา หรือสมเด็จพระพันวษา: {โบ} พระเจ้าแผ่นดิน. พระพิธีธรรม น. พระสงฆ์จำนวน ๔ รูปที่กำหนดให้สวดอาฏานาฏิสูตรในงานพระราชพิธีตรุษ หรือสวดพระอภิธรรมในการศพของหลวง. พระพิมพ์ น. พระเครื่องที่สร้างขึ้นตามแบบแม่พิมพ์. พระพุทธเจ้า น. คำเรียกพระบรมศาสดาแห่งพระพุทธศาสนา, ใช้เป็นคำนำหน้าชื่อพระเจ้าแผ่นดิน เช่น พระพุทธเจ้าเสือ. พระพุทธเจ้าข้า, พระพุทธเจ้าข้าขอรับ, พระพุทธเจ้าข้าขอรับใส่เกล้าใส่กระหม่อม น. คำขานรับพระมหากษัตริย์. พระพุทธเจ้าหลวง น. คำเรียกพระมหากษัตริย์ที่เสด็จสวรรคตแล้ว, คำเต็มว่า สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง. พระพุทธเจ้าอยู่หัวน. คำเรียกพระมหากษัตริย์. พระพุทธองค์ ส. คำเรียกพระพุทธเจ้า, เป็นสรรพนามบุรุษที่ ๓. พระภูมิ น. เทพารักษ์ประจำพื้นที่และสถานที่, พระภูมิเจ้าที่ ก็เรียก. พระมาลัยมาโปรด {สำ} น. ผู้ที่มาช่วยเหลือในยามที่กำลังตกทุกข์ได้ยากได้ทันท่วงที. พระยา น. บรรดาศักดิ์ข้าราชการผู้ใหญ่สูงกว่าพระ ตํ่ากว่าเจ้าพระยา เช่น พระยาอนุมานราชธน. พระยาโต๊ะทอง น. ข้าราชการที่ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นพระยาและได้รับพระราชทานโต๊ะทอง {พานก้นตื้น} เป็นเครื่องสำหรับยศ, ผู้ที่ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ตระกูลจุลจอมเกล้า ชั้นตติยจุลจอมเกล้าวิเศษ มีบรรดาศักดิ์เสมอตำแหน่งที่ได้รับโต๊ะทอง. พระยาเทครัว {ปาก} น. ชายที่ได้หญิงเป็นภรรยาทั้งแม่ทั้งลูกหรือทั้งพี่ทั้งน้อง. พระยาพานทอง น. ข้าราชการที่ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นพระยา และได้รับพระราชทานพานทองเป็นเครื่องสำหรับยศ, ผู้ที่ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ตระกูลจุลจอมเกล้า ชั้นทุติยจุลจอมเกล้าขึ้นไป มีบรรดาศักดิ์เสมอตำแหน่งที่ได้รับพานทอง. พระรถโยนสาร น. ชื่อท่ารำแบบหนึ่ง โดยมือข้างหนึ่งหงายหักข้อมือ งอข้อศอก อีกข้างหนึ่งตั้งวงระดับชายพก. พระรอง น. ตัวรองฝ่ายชายในการแสดงละครหรือภาพยนตร์เป็นต้น. พระราชกระแส, พระราชกระแสรับสั่ง {ราชา} น. คำพูด, คำสั่ง ใช้ในราชสำนัก. พระราชพิธี น. พิธีที่พระมหากษัตริย์ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ กำหนดไว้ตามราชประเพณี เช่น พระราชพิธีฉัตรมงคล พระราชพิธีสงกรานต์ พระราชพิธีสมโภชเดือนและขึ้นพระอู่ พระราชพิธีฉลองสิริราชสมบัติครบ ๖๐ ปี. พระราชวงศ์ น. วงศ์ตระกูลของกษัตริย์: เจ้านายในวงศ์ตระกูลของกษัตริย์. พระราชาคณะ {กฎ} น. พระภิกษุที่ได้รับแต่งตั้งและสถาปนาให้มีสมณศักดิ์ตั้งแต่ชั้นสามัญจนถึงชั้นสมเด็จพระราชาคณะ. พระราม,พระรามา น. ชื่อท่ารำแบบหนึ่ง โดยมือทั้งสองทำมือล่อแก้วระดับวงกลาง ปฏิบัติได้ทั้งหักข้อมือหงายลงและตั้งข้อมือขึ้น. พระรามโก่งศร น. ชื่อท่ารำแบบหนึ่งโดยมือขวาจีบคว่ำ แขนตึง ระดับไหล่ มือซ้ายจีบหงายข้างเอวด้านขวา เอียงศีรษะข้างขวา. พระรูป, พระรูปชี น. เจ้านายที่เสด็จบวชเป็นชี. พระโรง {โบ} น. ท้องพระโรง.พระฤๅษี น. ชื่อหนึ่งของดาวฤกษ์ศรวณะ มี ๓ ดวง, ดาวหลักชัย ดาวศระวณะ หรือ ดาวสาวนะ ก็เรียก. พระลักษมณ์แผลงฤทธิ์ น. ชื่อท่ารำแบบหนึ่ง โดยมือข้างหนึ่งหงาย งอข้อศอก หักข้อมือระดับแง่ศรีษะ มืออีกข้างตั้งวงล่างระดับชายพก เอียงศีรษะข้างเดียวกับมือที่หงาย. พระศุกร์เข้าพระเสาร์แทรก {สำ} น. ความทุกข์ยากลำบากที่เกิดซ้อน ๆ เข้ามาในขณะเดียวกัน. พระสนม น. เจ้าจอมมารดาหรือเจ้าจอมอยู่งานซึ่งทรงยกย่องให้สูงขึ้น โดยได้รับพระราชทานหีบหมากทองคำลงยาราชาวดีเป็นเครื่องยศ. พระสนมโท น. เจ้าจอมมารดาที่ได้รับพระราชทานหีบหมากทองคำลงยาราชาวดี พานทองเครื่องทองคำอย่างน้อย เป็นเครื่องยศ. พระสนมเอก น. เจ้าจอมมารดา เจ้าจอม หรือเจ้าจอมอยู่งานที่ได้รับพระราชทานหีบหมากทองคำลงยาราชาวดี พานทองและเครื่องทองคำอย่างใหญ่ เป็นเครื่องยศ ในสมัยกรุงศรีอยุธยามี ๔ ตำแหน่ง คือ ท้าวอินสุเรนทร์ ท้าวศรีสุดาจันทร์ ท้าวอินทรเทวี และท้าวศรีจุฬาลักษณ์. พระเสื้อเมือง น. เทวดาที่รักษาบ้านเมือง, ผีเสื้อเมือง หรือ เสื้อเมือง ก็เรียก, {โบ}พระเชื้อเมือง. พระแสงชนัก ดู ชนัก. พระองค์ {ราชา} น. ตัว เช่น รู้สึกพระองค์แต่งพระองค์: ลักษณนามใช้แก่พระพุทธเจ้า เทพผู้เป็นใหญ่ พระมหากษัตริย์ พระราชวงศ์ตั้งแต่ชั้นพระองค์เจ้าขึ้นไป สมเด็จพระสังฆราชเจ้า และสมเด็จพระสังฆราช เช่น พระมหากษัตริย์ ๒ พระองค์. ส. {กลอน} คำใช้แทนผู้เป็นใหญ่ เป็นสรรพนามบุรุษที่ ๒ เช่น ขอพระองค์จงจำไว้สำเหนียก ดั่งนี้เรียกว่าสวัสดิรักษา {สวัสดิรักษา}, หรือเป็นสรรพนามบุรุษที่ ๓ เช่น จะจากจริงทิ้งน้องหรือลองจิต โอ้คิดคิดถึงพระองค์น่าสงสาร {อภัย}, {ราชา} สรรพนามบุรุษที่ ๓ ใช้แก่พระมหากษัตริย์ พระราชวงศ์ตั้งแต่ชั้นพระองค์เจ้าขึ้นไป สมเด็จพระสังฆราชเจ้าและสมเด็จพระสังฆราช เช่น พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พระองค์เป็นปฐมกษัตริย์แห่งพระราชวงศ์จักรี. พระองค์เจ้า น. สกุลยศสำหรับพระราชโอรสหรือพระราชธิดาของพระมหากษัตริย์ซึ่งประสูติแต่เจ้าจอมมารดา, สกุลยศสำหรับพระโอรสหรือพระธิดาในสมเด็จเจ้าฟ้าที่พระมารดาเป็นพระองค์เจ้า, สกุลยศสำหรับพระโอรสหรือพระธิดาในพระองค์เจ้าที่ประสูติแต่พระมารดาซึ่งเป็นพระองค์เจ้า, อิสริยยศสำหรับหม่อมเจ้าหรือสามัญชนที่ได้รับสถาปนา. พระอนุจร ดู พระอันดับ. พระอนุวงศ์ น. พระองค์เจ้าที่มิได้เป็นพระราชโอรสพระราชธิดาของพระมหากษัตริย์และหม่อมเจ้า. พระอภิบาล {ราชา} น. ผู้ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมแต่งตั้งให้มีหน้าที่ดูแลพระบรมวงศ์ชั้นสมเด็จเจ้าฟ้าและพระองค์เจ้าลูกหลวง. พระอันดับ น. พระลูกวัด, พระอนุจร ก็เรียก, พระผู้มิได้เป็นประธานหรือคู่สวดในสังฆกรรม เช่น พระอันดับนาค {พระอันดับในพิธีบวชนาค} พระอันดับแจง {พระอันดับในพิธีสวดแจง}, โดยปริยายหมายถึงผู้น้อยที่เข้าร่วมพิธีโดยมิได้มีบทบาทสำคัญอะไร. พระอิฐพระปูน {สำ} ว. นิ่งเฉย, วางเฉย ไม่เดือดร้อน, ไม่รู้สึกยินดียินร้าย. พระเอก น. ตัวเอกฝ่ายชายในการแสดงละครหรือภาพยนตร์เป็นต้น. พระไอยการ {โบ} น. ชื่อหมวดของกฎหมาย เช่น พระไอยการลักษณะกู้หนี้.