คติสอนใจ ภาษาอีสาน (คำผญา)

home

คติสอนใจ ภาษาอีสาน (คำผญา)

เลือกคำ

คันได้กินลาบซิ้นอย่าลืมแจ่วแพวผัก ได้กินพาเงินพาคำ อย่าลืมกระเบียนฮ้าง
คันเจ้าได้อยู่ยอดฟ้าผาสาทประดับมุข อย่าได้ลืมเฮียนทุกข์ผู้ขี่ควายคอนกล้า
คันเจ้าได้ขี่ซ้างกั้งฮ่มเป็นพระยา อย่าได้ลืมคนทุกข์ผู้ขี่ควายคอนกล้า
คันเจ้าได้ขี่ซ้างกั้งฮ่มสัปทน อย่าได้ลืมคนจนผู้แห่นำตีนซ้าง
เกลี้ยงแต่นอกทางในเป็นหมากเดื่อ หวานนอกเนื้อในส้มดั่งหมากนาว เกลี้ยงปากทางไหทางในเป็นปลาแดก เกลี้ยงปากบั้งขังข้อปากกะทอ
เกลี้ยงฮอดใบใสฮอดลูก เกลี้ยงฮอดเข้าปลูก เกลี้ยงฮอดเข้าปัดลาน
กาบ่มักท่าน้ำสมุทรหลวงกะบ่ว่า กาบ่มักท่าน้ำกะตามถ้อนช่างกา
กินแกงแข้คางกะแจปากบ่ลั่น กินกะท้างคางกระด้างปากบ่เป็นซั่นบ้อ
เก้าสิฆ่าสิบสิฆ่าให้เอาแก่นคะยูงตี อย่าได้เอาบาลีต่อยตีตางฆ้อน
เก้าสิฆ่าสิบสิฆ่าให้เอาแก่นคะยูงตี มาซ่างเอาหัวใจตีเน่านูมในเนื้อ ตายกะบ่ตายแท้พอทรงวิบาก อยากกะกินบ่ได้คาแค้นคั่งทวง ขอให้หาหมอส้องทำขวัญให้แน่ จั่งสิหายพยาธิฮ้ายคายส้องบ่ให้เสีย
ใจประสงค์สร้างกลางดงกะว่าท่ง ใจขี้คร้านกลางบ้านกะว่าดง
ใจบ่โสดาด้วยเว้าแม่นกะเป็นผิด ใจบ่โสดาดอมเว้าดีกะเป็นฮ้าย
ตีเจ็บแล้วแสนสิออยกะปานด่า แม่นว่าเว้าจ้อยจ้อยกะปานไม้แดกตา
อย่าสุไลเสียถิ้มพงษ์พันธุ์พี่น้องเก่า อย่าสุละเผ่าเซื้อไปย่องผู้อื่นดี
เชื้อชาติแฮ้ง เหม็นสาบกันเอง ปูสอนปู ให้ย่างตรง ห่อนฤสิทำได้
หญิงฮูปฮ้ายครองวัตรพางาม ชายฮูบทรามวิชาพาฮุ่ง

ความตายนี้แขวนคอทุกบาดย่าง ไผก็แขวนอ้อนต้อนเสมอด้ามดังเดียว
ไปหาพระให้เอาของไปถวาย ไปหานายให้เอาของไปต้อน
เดินทางบ่อสุดเส้น อย่าถอยหลังให้เขาเหยียบ ตายขอให้ตายหน้า พุ้น เขาสิเอิ้นว่าหาญ
คนผู้มีความฮู้ ซูซีเฮ็ดบ่แหม่น ความฮู้มีท่อแผ่นฟ้า เป็นบ้าท่อแผ่นดิน
ให้เจ้าคอยเพียรสร้าง เสมอแตนแปงซ่อ ให้สร้างก่อสืบไว้ เสมอเผิ้งสืบฮัง
การงานนี้อุปสรรคแสนหมู่ เกิดเป็นคนต้องสู้ อย่าถอยร่นหลีกหนี
บุญนี้บ่แหม่นของแบ่งได้ ปันแจกกันแหล่ว บ่อห่อนแยกออกได้ คือไม้ผ่ากลางคือจั่งเฮากินข้าว เฮากินเฮาอิ่ม บ่แหม่นไปอิ่มท้องเขาพุ้นผู้บ่กิน
ไผผู้เฮียนฮ่ำฮู้ วิชาปราชญ์ทางใด ก็ให้มีใจจดเผิ่งวิชาที่ตนฮู้
ขอให้อดสาสู้เพียรไปให้ถืกป่อง คุณอาจารย์ยกใส่เกล้า คะนิงไว้อย่าสิลืม
ให้เจ้าเอาความฮู้ หากินในทางชอบ ความฮู้มีอยู่แล้ว กินได้ชั่วชีวัง
คันว่าได้ดีแล้วอย่าลืมคุณพ่อแม่ เผิ่นหากเลี้ยงแต่น้อยถนอมให้ใหญ่สูง
ตกกะเทินว่าได้เฮียนแล้ว สิเฮียนเหมิดสู่ซ่อง เฮียนให้เผิ่นได้ย่อง เหมิดถ้วนคู่สู่แนว
ตกกะเทินว่าได้สู้บ่ถอยหลังให้เขาว่า นับแต่มื้อสิก้าวไปหน้าบ่ถอย
ฝนตกยังฮู้เอื้อน นอนกลางคืนยังฮู้ตื่น ความทุกข์ยังฮู้เตื้อง มีขึ้นเมื่อลุน
คำสอนพ่อแม่นี้หนักเกิ่งธรณี ผู้ใดยำเยงนบหากสิดีเมือหน้า
ยามยังน้อยให้หมั่นฮู้เฮียนคุณ บุญเฮามีสิยศสูงเพียงฟ้า

ได้ขึ้นเฮือแล้ว อย่าลืมแพป้องไม้ไผ่ ได้เป็นใหญ่แล้ว อย่าลืมข้าผู้พลอย
ชาติที่เงินคำแก้ว มันบ่แหม่นของไผ ผู้ใดมีใจเพียร หากสิหลงหลอนพ้อ
ไผผู้มัวเมาคร้าน การงานตั้งต่อ บ่มีวันสิพบพ้อ เงินล้านค่าแพง
ชื่อว่าโลกีย์กว้างเมืองคนมันบ่เที่ยง มัน หากเงี่ยงซ่อยง่อยคือค่อยตลิ่งของลางเทื่อแนวเด็กน้อยสอนคนหัวด่อน ลางเทื่อลุกไพร่บ้าน สอนท้าวพ่อพญาก็มี
ชื่อว่าแนวเด็กน้อย ตากอความคึดหม่อ ได้กอขอข้อหล่อ ความเว้าผัดอยู่ดาว
เด็กน้อยมีความฮู้สองสามความมันก็อ่ง ผู้ใหญ่ฮู้ตั้งล้านก็อำไว้บ่ค่อยไข
ชื่อว่าแนวความเว้าของคนมันเกินง่าย ได้เทิงหงายและคว่ำความเว้าบ่อยู่ความ เขาฮักเขาก็ย่อง เขาซังเขาก็ว่า คือดั่งบักเค้าเม้า หมาเฒ่าเห่าแต่เขา คันเฮาทำดีแล้วเขาซังก็ตามซ่าง คันเฮาเฮ็ดแม่นแล้ว หยันหย่อก็ซ่างเขา เขาสิพากันท้วง ทั้งเมืองก็บ่เงี่ยง เขาสิติทั้งค่าย ขายหน้าก็บ่อาย
ขุดดินดั้นประสงค์หาแต่บ่อนกิ่ว แนวสิ่วไม้ประสงค์ไง้แต่บ่อนบาง
ความตายนี้แขวนคอทุกบาดย่าง ตื่นมื้อเช้าเห็นหน่าจั่งว่ายัง
คาดสิได้ บินมาคือนกเจ่า คาดสิบ่ได้ บินเจ้ยเจิดหนี
นุ่งผ้าลายหมาเห่า เว้าความเก่าผิดกัน
คันแม่นมีควมฮู้เต็มพุงเพียงปาก โตสอนโตบ่ได้ไผสิย่องว่าดี
คันสิเทียวทางกว้างให้หาฮ่มบังหัว คันสิไปทางไกลไถ่ถงให้มีพร้อม คันสิเทียวทางเวิ้งหาทิงบั้งใหญ่ คันสิขึ้นต้นไม้ให้หาท้างปล่องลง
ความคิดมีบ่แพ้ ทุนสิค้าฮั่นแม่นบ่มี
สิบสิฮ่างหรือซาวสิฮ่าง